Geloof is een particuliere mening Afdrukken
zondag 13 maart 2011
In de Volkskrant van vandaag reageert historicus Dirk-Jan Nijsink op het artikel 'Wat doet God op mijn belastingformulier'. Daarin lieten politici Thijs Kleinpaste en Marcel Duyvestijn zich een week eerder in diezelfde krant kritisch uit over de speciale behandeling die gelovigen en religie ten deel valt.

Geloof is gewoon een mening

Citaat uit de klacht van Kleinpaste en Duyvestijn: "Het probleem zit hem in de neiging het geloof in God net even hoger te waarderen dan willekeurig welke andere mening. Volgens ons is geloof een mening." Dat is tegen het zere been van Nijsink. Diens artikel in de Volkskrant van vandaag komt een beetje als mosterd na de maaltijd. In de krant van vrijdag 11 maart waren Paul Schenderling (van het CDJA), Wouter van den Berg (van de SGPJ) en Robert Heij (van Perspectief, CU) hem namelijk al in verontwaardiging voorgegaan, met een ingezonden schrijven onder de kop 'Religie is geen mening'.
Citaat: "Een mening is een bepaalde overtuiging die uit een mens zelf voortkomt en daarom slechts van toepassing is op het aardse domein. Een religie, daarentegen, komt niet uit de mens voort, maar is een geopenbaarde waarheid met transcendente oorsprong, die dus ook buiten het hier en nu relevant is. Religies kunnen daarom antwoord bieden op vragen omtrent goed en kwaad, de zin van het bestaan en andere levensvragen."

Met andere woorden: religie is van een hoger soortelijk gewicht dan welke willekeurige (andere) mening, omdat bij de eerste sprake zou zijn van een goddelijke openbaring, en daarom verdient religie een andere behandeling. In hun fantasiewereld zullen de heren dit ongetwijfeld zo ervaren, maar daarmee is het nog altijd hun particuliere opvatting, oftewel een mening, ook als die wordt gedeeld door medegelovigen. Voor de reële wereld heeft hun claim geen wezenlijke betekenis.
Hun bewering dat religies antwoord kunnen bieden “op vragen omtrent goed en kwaad, de zin van het bestaan en andere levensvragen” overtuigt al evenmin: de SGP'er van het drietal stelt zich op bijbelse gronden wellicht op het standpunt dat vrouwen het passief kiesrecht moet worden ontnomen, terwijl de CDA-jongere en de CU-jongere daar waarschijnlijk in exact dezelfde bijbel géén grond voor kunnen vinden. Het is dan ook een zwak betoog dat de heren hebben laten afdrukken.

Filosoof Herman Philipse maakte korte metten met de redenering over de goddelijke openbaring, in zijn Filosofische Polemieken (Uitgeverij Bert Bakker, Amsterdan 2009): "(...) Anderzijds is van alle religieuze kenbronnen of onderzoeksmethoden steeds duidelijker geworden dat ze volstrekt onbetrouwbaar zijn. Neem bijvoorbeeld het ontvangen van openbaringen, zoals de bijbel, of de koran door Mohammed, of de gouden tafelen van Joseph Smith junior. Dat deze kenbron van 'openbaringen krijgen' van nul en generlei waarde is, blijkt onder meer uit de volgende overwegingen.
Ten eerste bevatten de teksten die volgens gelovigen geopenbaard werden door een alwetende godheid, talrijke onwaarheden, zoals door de wetenschappelijke vooruitgang steeds duidelijker is geworden. In de zeventiende eeuw meenden geleerden nog dat je op grond van de chronologieën in het Oude Testament de ouderdom van de aarde (of zelfs het universum) zou kunnen bepalen. De bekendste was bisschop James Ussher (1580-1656), die na uitvoerige berekeningen tot de conclusie kwam dat zaterdagavond 22 oktober van het jaar 4004 v.Chr. de eerste scheppingsdag was. Intussen weten we op grond van betrouwbaarder methoden dan bijbelstudie dat het heelal zo'n 14 miljard jaar oud is, en de aarde zo'n 4,5 miljard jaar.
Ten tweede zou je verwachten dat indien een alwetende god mensen een openbaring geeft, hij of zij daarin kennis of morele inzichten zou onthullen die mensen niet zelf konden bedenken. Maar zoals historisch onderzoek laat zien, zijn zogenaamde openbaringen grotendeels gebaseerd op eerdere culturele invloeden, terwijl er niets in staat wat zowel waar als werkelijk nieuw is. Om de oorsprong van dit soort teksten te verklaren behoeven we dus bepaald geen beroep te doen op iets bovennatuurlijks. Menselijke en al te menselijke factoren zijn hiervoor voldoende, zoals Spinoza al betoogde.
Ten derde beroepen verschillende godsdiensten zich op openbaringen die onderling onverenigbaar zijn. Welke openbaring moeten we dan geloven? Toen de huidige paus nog aan het hoofd stond van de Congregatio pro Doctrina Fidei van het Vaticaan, publiceerde dit orgaan in het jaar 2000 de Declaratio Dominus Jesus. Volgens dit geschrift is de openbaring in Christus de laatste die God de mensheid zal geven, zodat de koran en het Boek van Mormon volgens Rome geen echte openbaringen zijn. Maar hoe kan men op een kenbron (namelijk 'openbaringen ontvangen') vertrouwen indien men zelf meent dat die in de meeste gevallen onbetrouwbaar is?"
Philipse concludeert vervolgens onder meer: "De gelovige (…) klampt zich vast aan vermeende waarheden die door geen enkele betrouwbare methode bevestigd kunnen worden. Daarom vlucht hij in het onneembare luchtkasteel van een 'bovenrationeel uitgangspunt'. In de privésfeer is dat natuurlijk toegestaan, want we leven in een vrije samenleving. Indien men dergelijke irrationele vluchtheuvels echter tot uitgangspunt maakt van de politiek, wordt het uiterst bedenkelijk."

Thijs Kleinpaste en Marcel Duyvestijn hebben dus volkomen gelijk door religie te duiden als een particuliere mening. Een slechte mening bovendien.  

Grootinquisiteur



  Reacties (3)
1. Geschreven door Luitzen, op 18-03-2011 00:29
Goed stukje, hulde!
2. Geschreven door wim3, op 30-03-2011 10:50
Ik zou graag wat meer over de "geopenbaarde waarheid" willen weten. Dat er daarna "transcedente oorsprong" bij staat maakt het allemaal weer een beetje ondoorzichtig. Waarom willen mensen toch zo graag "geloven"? Het is toch beter om te weten". Al dat "geloof" heeft door de eeuwen niets anders dan ellende gebracht.
3. Geschreven door Henk Bakker, op 02-04-2011 12:08
Bertrand Russell in "Sceptical Essays" (1928) 
 
"William James used to preach the "will to believe" 
For my part, I should wish to preach the "will to doubt"..... 
What is wanted is not the will to believe, but the wish to find out, which is the exact opposite"

Reageer
Wees aardig voor elkaar of je reactie wordt verwijderd!
Naam:
Reactie:

MathGuard security question, please solve:
E39         MOT      
  W    C      B   7OM
KU9   R94   XEA      
  6    K      2   4M8
R24         SIU      

Powered by AkoComment Tweaked Special Edition v.1.4.6
AkoComment © Copyright 2004 by Arthur Konze - www.mamboportal.com
All right reserved